Willa Chruszczowa w Katowicach: Od symbolu władzy do zagadki przyszłości

W sercu katowickiej dzielnicy Ligota-Panewniki, ukryta wśród zieleni, stoi budowla, która przez dziesięciolecia intryguje mieszkańców i historyków – Willa Nikity Chruszczowa. Ten modernistyczny obiekt, pierwotnie pomyślany jako luksusowa rezydencja dla prominentnego gościa z ZSRR, stał się świadkiem burzliwych zmian historycznych, by ostatecznie popaść w ruinę, a jego przyszłość wciąż pozostaje niepewna.

Architektura i pierwotne przeznaczenie

Oficjalnie znana jako Willa Nikity Chruszczowa, budowla została ukończona w 1959 roku. Jej projektantem był architekt Augustyn Boroń. Obiekt wyróżnia się dwukondygnacyjną konstrukcją z podziemiem, zaprojektowaną na planie koła, co nadaje mu unikalny charakter. Wewnątrz, zgodnie z ówczesnym duchem luksusu i triumfu, znajdowała się nawet palma, mająca podkreślać reprezentacyjny charakter willi. Na zewnętrznym murze budynku można dostrzec mozaikę z herbem Katowic. W pobliżu willi znajduje się również żelbetowa altana w stylu brutalistycznym, swoim kształtem przypominająca skorupę jaja, inspirowana koncepcjami meksykańskiego architekta Felixa Candeli.

Willa miała być miejscem pobytu pierwszego sekretarza Komunistycznej Partii ZSRR, Nikity Chruszczowa, podczas jego planowanej wizyty na Śląsku.

Burzliwa historia: Od rezydencji do kliniki i ruiny

Historia Willi Chruszczowa to opowieść o nieoczekiwanych zwrotach akcji i zmieniających się funkcjach:

• 1959: Budowa willi zostaje ukończona, przygotowana na przyjęcie Nikity Chruszczowa.
• Lata 50. XX w.: Nikita Chruszczow nigdy nie odwiedza willi. Zmiana planów jego pobytu na Śląsku następuje w obawie przed planowanymi zamachami, w tym po nieudanej próbie zamachu w Zagórzu (obecnie część Sosnowca).
• Po nieudanej wizycie: Obiekt przez pewien czas pełni funkcje partyjne, służąc jako miejsce rautów i spotkań wewnątrzpartyjnych.
• Lata 70. XX w. – 1995: Willa zostaje przekazana Śląskiej Akademii Medycznej i przez lata działa w niej Klinika Endokrynologii Dziecięcej.
• 1995: Podjęto próbę adaptacji budynku do nowych potrzeb klinicznych Śląskiej Akademii Medycznej. Remontu jednak nigdy nie ukończono. Główną przyczyną był nieuregulowany status prawny w kwestii własności terenu, na którym stoi willa.
• 1995 – 2023: Z powodu niedokończonego remontu i nierozwiązanych kwestii własnościowych, budynek stoi pusty i niszczeje przez niemal 30 lat.
• Styczeń 2023: Podpisano umowę między Lasami Państwowymi (zarządzającymi gruntem) a Śląskim Uniwersytetem Medycznym (właścicielem willi) w sprawie przekazania w użytkowanie działki przed willą. Wówczas ogłoszono zamiar adaptacji willi na Centrum Fizjoterapii Pediatrycznej i Onkologicznej.
• Październik 2024: Śląski Uniwersytet Medyczny ogłasza rezygnację z adaptacji willi na Centrum Fizjoterapii Pediatrycznej i Onkologicznej. Zamiast tego, uczelnia decyduje się na budowę nowego obiektu nieopodal willi, przeznaczonego na ten cel.

Obecny stan i niepewna przyszłość

Obecnie Willa Nikity Chruszczowa pozostaje własnością Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, jednak grunt, na którym stoi, należy do Skarbu Państwa i jest zarządzany przez Lasy Państwowe. Mimo wcześniejszych ambitnych planów adaptacji, decyzja Śląskiego Uniwersytetu Medycznego z października 2024 roku o budowie nowego obiektu pozostawia przyszłe przeznaczenie samej willi nieokreślone. Budynek, który miał być symbolem luksusu i triumfu, a następnie służył medycynie, od lat stoi opuszczony i niszczejący, czekając na rozwiązanie kwestii jego dalszego losu.

Willa Nikity Chruszczowa w Katowicach jest przykładem:

• willa
• obiekt historyczny
• budynek modernistyczny
• opuszczony budynek

Jej historia to przypomnienie o tym, jak szybko zmieniają się priorytety i jak skomplikowane mogą być losy architektury, która niegdyś miała służyć wielkim celom. Willa pozostaje intrygującym elementem krajobrazu Ligoty-Panewnik, czekającym na nowy rozdział w swojej niezwykłej historii.